Literatuur

Het belangrijkste boek dat over de boeroes is verschenen, is nog altijd de dissertatie:

  • E.F. Verkade-Cartier van Dissel, 1937: De mogelijkheid van landbouwkolonisatie voor blanken in Suriname. Amsterdam, H.J. Paris

Het proefschrift van mevrouw Verkade is het verslag van een onderzoek naar de geschiktheid van een tropische omgeving voor Europese boeren. De titel van het boek geeft haar bedoeling goed weer. Bij kolonisatie moeten we dus hier niet denken aan het tot kolonie maken van een bepaald gebied, waarbij slaven of contractarbeiders het zware werk verrichten. Immers, een dergelijke kolonie was Suriname al. Onder een Europese landbouwkolonisatie in de tropen verstaat zij een systeem waarbij vrije boeren vanuit Europa naar de tropen migreren om zich daar als boer te vestigen. Zij wilde dus met name een uitspraak doen of blanken in de tropen in staat zijn te overleven en – specifieker – lichamelijk werk te verrichten. Dit soort kolonisaties was in Suriname een aantal keren gepoogd en steeds mislukt.

Recente literatuur

Ter gelegenheid van het 150-jarig jubileum van de boerenkolonisatie verschenen in 1995 vier titels. Genoemde werken baseren zich op de publicatie van Verkade (1937) en oudere literatuur (zie onder), maar bevatten tevens nieuwe informatie, die ook voor genealogen interessant is.

    • Barneveld, J. van & Dr. A. J. de Jong, 1995:
      De lotgevallen van Nederlandse boeren als kolonisten in Suriname. Verslag van een merkwaardig experiment aan de Saramacca in Suriname met Nederlandse boeren en arbeiders voornamelijk afkomstig uit de provincies Utrecht, Gelderland en Overijssel. Veenendaal & Voorthuizen (Uitgave Historische Vereniging Oudheidkamer Rhenen en Omstreken)
    • Jong, C. de, 1996:
      De Nederlandse boeren in Suriname 1845-1995. Eigen uitgave ter herdenking van de vestiging der Nederlandse boeren 150 jaar geleden. Pretoria
    • Loor, André & Erwin W. van Brussel, 1995:
      150 jaar boerenkolonisatie 1845-1995. Paramaribo (uitgave Comité Herdenking 150 jaar boerenkolonisatie in Suriname)
    • Silfhout van Ravenswaay C. van, 1995:
      Van Ravenswaay en Rabenswaay: geschiedenis en fragment genealogie van 150 jaar boerenkolonisatie in Suriname. (zonder plaats)
    • Vincent Erdin, april 2003:
      De Europesche Colonisatie in de kolonie Suriname onder leiding van ds. A. van den Brandhof, Ned. Herv. predikant te Elst bij Amerongen. Samenvatting van de scriptie
      Het debacle van een dorpspredikant, Artikel in het Reformatorisch Dagblad, 13 februari 2003
    • Wim Coster, 2008:
      Baron op Klompen, proefschrift over Mr. B.W.A.E. baron Sloet tot Oldhuis – hij was de vertegenwoordiger van de boeren kolonisatie in Nederland
      bladz. 283-292 over de boeren kolonisatie van 1845
    • Jaap T. van Dissel e.a.
      Dutch Settlers at Voorzorg in Suriname Decimated by 1845 Epidemic: A Multifaceted Approach to Unravel Mystery about Etiologic Microbial Agent

      artikel in Medical Research Archives, 30 september 2023
      Resultaten van het onderzoek (2011-2023) naar de epidemie van 1845.

    • Jaap T. van Dissel
      Scoort Rood?, artikel uit Infect van maart 2024, over de epidemie van 1845.


Oudere werken over de boerenkolonisatie

Een (wat verouderde) bibliografie over dit onderwerp is:

  • Alvares, Th., 1957:
    Kolonisatie en immigratie in Suriname. Bibliografie. ‘s-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek

Verkade gaat in haar dissertatie, met name in hoofdstuk 2, uitgebreid in op de geschiedenis van de boerenkolonisatie over de periode 1845-1853. Per hoofdstuk is een bibliografie opgenomen, waarvan die van hoofdstuk 2 voor wat betreft de geschiedenis van de Surinaamse boeroes de belangrijkste is.

Van wat oudere bronnen, die ook door Verkade zijn gebruikt, volgt hieronder een lijstje.

  • Amerinus Senior, 1873:
    Emigratie van Nederlanders naar onze overzeesche bezittingen. Meer bepaald naar Suriname. Erven B. van der Kamp
  • Halberstadt, A, 1870:
    Kolonisatie van Europeanen te Suriname; opheffing van het pauperisme, ontwikkeling van handel en industrie. Leiden
  • Hoekstra, C., 1903:
    ‘De Hollandsche boeren in Suriname.’ Neerlandia VII (9/10)
  • Muller, J. & C. Hoeksta, 1896:
    1845 – 21 juni – 1895. Het vijftigjarig jubilé der Boeren in Suriname. Paramaribo
  • Pyttersen, H.Tz., 1896:
    Europeesche kolonisatie in Suriname, een geschiedkundige schets. ‘s-Gravenhage
    PDF:     Europeesche Kolonisatie Pijttersen
  • Pyttersen, Tj., 1927/28:
    ‘Europeesche kolonisatie in Suriname.’ West-Indische Gids 9, 192-198
  • Raders, R.E, Baron van, 1860:
    Geschiedkundige aantekeningen rakende proeven van Europeesche kolonisatie in Suriname. ‘s-Gravenhage
    PDF: Geschiedkundige Aantekeningen Baron Van Raders
  • Teenstra, Marten Douwes, 1849
    Kolonisatie in de kolonie Suriname
    Artikel inde Nieuwe Rotterdamsche Courant d.d. 3 oktober 1849
  • Tijdeman, F.W.L., 1855:
    ‘Iets omtrent de kolonisatie te Voorzorg aan de Saramacca in het jaar 1845.’ Het Pantheon, 97-121. Tiel
  • Tijdeman, F.W.L., 1860:
    Academisch proefschrift te Leyden, over De Epidemie Van Typhus, geheerscht hebbende op het Etablissement voor de Europeesche Kolonisatie in Suriname te Groningen aan de Saramacca in 1845
  • De vestiging van Nederlandsche kolonisten in Suriname herdacht:
    1845 – 21 juni 1920. 1920, Paramaribo (uitgave ter herdenking van het 75-jarig jubileum van de Nederlandse kolonisten in Suriname)

Daarnaast:

  • Copijn, A., 1855,
    Schets van de lotgevallen der kolonisten, die aan de proeve van Europeesche kolonisatie aan de Saramacca hebben deelgenomen.
  • Koloniaal verslag van 1896, II Suriname, Bijlage J. No. 13
    Verslag van Commissie ter onderzoek en advies of kolonisatie van Europeanen, speciaal Nederlandse landbouwers, naar Suriname, ook vanuit koloniaal oogpunt, gewenst is en aan welke eisen en steun dan voldaan moet worden.
    Koloniaal verslag 1896, zie  bladz. 824-874.
    Bevat tevens geslachtslijsten van per december 1895 in Suriname aanwezige afstammelingen van de kolonisatie van 1845.

Archief Van den Brandhof

Het archief van Arend van den Brandhof (1796-1863) betreft zijn bemoeienissen met de Europese kolonisatie aan de Saramacca in Suriname.

Het archief is ondergebracht bij Universiteitsbibliotheek Leiden, Bijzondere Collecties, en is digitaal toegankelijk.

De boeken van Gemmink

De sociaal-geograaf Joh. Gemmink heeft met betrekking tot de Surinaamse boeroes de gegevens uit de Surinaamse volkstelling van 1950 bewerkt en aan dit onderzoek een aantal publicaties gewijd. Dit zijn de belangrijkste werken op basis van zijn gegevens:

  • Gemmink, J., 1970:
    Copulatiepatronen bij raciale- en cultureele assimilatie. Socio-Demografische Studiën Publicatie II. Utrecht
  • Gemmink, J, 1971:
    Een Nederlandsch kolonisten-geslacht in Suriname 1805-1950. Socio-Demografische Studiën Publicatie III. Utrecht
  • Gemmink, J, 1980:
    De Europeesche landbouwkolonisatie in Suriname; The Dutch Rural Settlers in Surinam, 1845-1950. Socio-Demografische Studiën Publicatie IV. Zuidwolde
    Deze publicatie bevat ook de namenlijst van de afstammelingen van de boeren kolonisten die per oktober 1950 in Suriname woonachtig waren.

Recente publicaties

Een onderzoek naar de tyfusepidemie te Voorzorg:

  • Vries, R.R.P. de,
    ‘De geschiedenis der geneeskunde; de epidemie te Voorzorg.’ Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 122 (47) 1978.

Opnieuw onderzoek naar de epidemie, 7 november 2011

Resultaten van het onderzoek naar de epidemie, 30 september 2023

  • Jaap T. van Dissel e.a.
    ‘Dutch Settlers at Voorzorg in Suriname Decimated by 1845 Epidemic: A Multifaceted Approach to Unravel Mystery about Etiologic Microbial Agent’

    artikel in Medical Research Archives

Op een aardig onderzoek naar de contacten tussen boeroe’s en ‘andere’ Surinamers , gebaseerd op uitgebreide interviews, studeerde Anke Welten in 1996 af aan de Erasmus Universiteit. Het onderzoek bewerkte zij tot een mooi overzichtsartikel:

  • Welten, A., 1998:
    ‘Geen bakra’s maar boeroe’s; Nederlandse Boerenkolonisten en hun Surinaamse nakomelingen.’ Oso, Tijdschrift voor Surinaamse Taalkunde, Letterkunde, Cultuur en Geschiedenis 17 (2), 181-198
    De oorspronkelijke scriptie is
  • Welten, A., 1996:
    ‘Geen Bakra’s maar Boeroe’s: geschiedenis van de Nederlandse Boerenkolonisten van 1845 en hun Surinaamse nakomelingen’. Scriptie Erasmus Universiteit Rotterdam
    De scriptie is beschikbaar in de Universiteitsbibliotheek van de Erasmus Universiteit Rotterdam onder nummer 276 R 37. Met deze gegevens is de scriptie (of een kopie ervan) via het interbibliothecair leenverkeer ook via aangesloten bibliotheken elders in den lande aan te vragen. De scriptie bevat met name voor genealogen interessant biografisch materiaal over de geïnterviewden.

In 1997 deed Marieke Duindam antropologisch onderzoek naar de etnische identiteitsbeleving en partnerkeuze van de boeroes:

  • Duindam, M., 1997:
    Bewegen en beminnen over etnische grenzen. Etnische identiteitsbeleving en partnerkeuze van de afstammelingen van de Nederlandse boerenkolonisten in Suriname. Doctoraalscriptie Culturele Antropologie, Universiteit Amsterdam

De Stichting Boeroe Kon Makandra heeft een aantal interviews gebundeld:

  • Boeroe Tori’s
    Stichting Boeroe Kon Makandra, 2015
    ISBN 978-90-823747-0-4
    Zie ook: Familieverhalen

Overig