Overzicht gezinnen en vrije arbeiders te Groningen

In 1845 is de boerenkolonisatie onder leiding van ds. Arend van den Brandhof begonnen aan de Saramacca rivier in Suriname. In 1853 is de kolonisatie daar opgeheven.

In grote lijnen is bekend welke families van de boeren kolonisatie van 1845-1853 te Groningen, Suriname de epidemie van 1845 (dysenterie) en die van 1851 (gele koorts) hebben overleefd en zich blijvend hebben gevestigd in Suriname. Een aantal families heeft het echter niet overleefd en van een aantal families en personen is niet bekend of deze zich naderhand in Suriname hebben gevestigd of dat ze teruggekeerd zijn naar Nederland.

Op basis van het bevolkingsregister van Groningen, Suriname, van 1845-1853 is de familie- en personenlijst van de kolonisten aan te maken. Dit bevolkingsregister was als bijlage gevoegd bij het proefschrift van E.F. Verkade Cartier-van Dissel “Mogelijkheden landbouwkolonisatie voor blanken in Suriname” (1937).

In het Koloniaal Verslag van 1896 zijn familielijsten d.d. 1893 van de afstammelingen van de kolonisten toegevoegd; dit betreft echter alleen de afstammelingen die nog in de landbouw werkzaam zijn.

In de sociaal demographische studie De Europeesche Landbouwkolonisatie in Suriname van Joh. Gemmink (1980) wordt de gehele periode 1845 – 1950 demografisch beschreven, en dit boek bevat ook de namenlijsten van de afstammelingen van de boerenkolonisten die per 31 oktober 1950 in leven zijn en woonachtig in Suriname. De tussenliggende periode is echter geanonimiseerd.

Voor de periode van aankomst in juni 1845 tot 31 december 1845 geeft Gemmink het volgende overzicht.

• Bij 4 gezinnen overlijden alle gezinsleden (8 volwassenen en 10 kinderen)
• Bij 5 gezinnen overlijdt niemand in 1845 (10 volwassenen en 5 kinderen)
• Bij 11 gezinnen zijn de ouders in leven, maar overlijden 20 van de 36 kinderen
• Bij 8 gezinnen overlijdt de vader, en 21 van de 37 kinderen
• Bij 10 gezinnen overlijdt de moeder en 24 van de 41 kinderen
• bij 12 gezinnen overlijden beide ouders en 32 van de 70 kinderen

Van de vrijgezellen overlijden 15 van de 40.

20 kolonisten met 14 kinderen plus 4 te Groningen geboren kinderen keerden terug naar Nederland, totaal dus 38 personen.

Aan de hand van de aankondigingen van huwelijk en de aangiften van geboorte en overlijden in de Surinaamse kranten van 1845 tot ca. 1940, en via www.delpher.nl is achterhaald of de andere kolonisten in Suriname zijn gebleven.

Van een aantal kolonisten is via www.wiewaswie.nl achterhaald dat zij teruggekeerd zijn naar Nederland: zij zijn daar naderhand getrouwd, en overleden.

Helaas zijn de Almanakken van Suriname voor de periode 1848-1887 niet beschikbaar. Hiermee hadden gegevens over publieke personen en ambtenaren gevonden kunnen worden om een vollediger beeld te kunnen krijgen. In de Almanak van 1888 (over het jaar 1887) zijn geen namen te vinden van de kolonisten families (onder politiek, politie, onderwijs, gezondheidszorg, etc.). Dat zou erop kunnen duiden dat deze families toen nog uitsluitend in de landbouw, ambacht of handel werkzaam waren.

Overzicht in beeld

Op basis van het bevolkingsregister van Groningen, Suriname, over de periode juni 1845 – 31 mei 1853 zijn de volgende grafieken op te stellen.

In totaal 461 personen zijn op Groningen aanwezig geweest. Daarvan zijn er 249 te Groningen overleden. Na de aankomst van de eerste 4 schepen in 1845 zijn in de daaropvolgende jaren nog 27 personen aangekomen.

Behalve de epidemie in 1845, na aankomst van de kolonisten, heeft er nog een gele koorts uitbraak plaats gevonden, in 1851. Beide epidemieën hebben veel slachtoffers gekost. In onderstaande grafiek zijn de pieken duidelijk te zien.

Er zijn 68 kinderen te Groningen geboren; 22 van hen zijn te Groningen overleden en 46 hebben het kolonisatiegebied met hun familie verlaten.

Al in 1846 vertrok een groep uit Groningen. Een tweede grote groep vertrok in 1849. Vervolgens vertrok een groep in 1852, waarna de laatste groep van 43 kolonisten in mei 1853 Groningen verliet.

Rapport

In het rapport De eerste gezinnen en vrije arbeiders te Groningen-17 mei 2024 is het overzicht van de gezinnen en vrije arbeiders opgenomen in de volgorde van het bevolkingsregister Groningen. Daarbij is ook aangegeven wat het beroep in Nederland is geweest, of er hertrouwd is en met wie, wanneer het kolonisatiegebied is verlaten en waar ze zich toen hebben gevestigd. Hieruit blijkt dat slechts een klein deel van de mensen teruggekeerd is naar Nederland. Van een aantal personen is evenwel helemaal geen nadere informatie teruggevonden.

In de bijlage van het rapport is de lijst van overledenen uit de periode 1845-1853 opgenomen.