3e Boeroe Kon Makandra – Soest

Herdenking 160 jaar boerenkolonisatie Voorzorg

Indrukken van de Boeroe Kon Makandra op zondag 5 juni 2005 te Soest

Dit jaar werd als locatie voor de Boeroe Kon Makandra gekozen voor het Stayokay Hotel aan de Bosstraat in Soest, waar op zondagmorgen 5 juni 2005 meer dan 150 afstammelingen van Nederlandse kolonisten zich verzamelden voor hun jaarlijkse reünie. Het Stayokay Hotel is vrij gelegen in een bosrijk gebied aan de buitenkant van Soest, dicht bij het prachtige natuurgebied de Soesterduinen; een perfecte locatie, ook voor de vele kinderen, die heerlijk konden spelen in de natuurlijke speeltuin naast het hotel.

In de centrale ruimte bij de bar stond een machine voor koffie en thee, alsmede schalen met een grote sortering lekker gebak.

De opkomst was dit jaar opnieuw groter dan de vorige keren, zodat er al snel verraste uitroepen klonken en hartelijke omhelzingen plaatsvonden tussen mensen, die elkaar vele – soms tientallen – jaren niet gezien hadden.

Na de koffie werd plaatsgenomen in een andere zaal, waar Gerbrand van Brussel en Frank Veldhuizen een toelichting gaven op de huidige stand van zaken, met als belangrijkste feit de oprichting van de Stichting Boeroe Kon Makandra op 3 januari 2005.

Aansluitend werd door dr. A.J. de Jong, co-auteur van “De Lotgevallen van Nederlandse Boeren als Kolonisten in Suriname”, een lezing gehouden die voor een deel gebaseerd was op de bekende historische feiten uit genoemd boekje, maar ook aardige achtergrondgegevens en niet eerder bekende details bevatte. Zo vertelde de heer De Jong over de diepe crisis in Europa en de situatie in Nederland in het bijzonder ten tijde van de kolonisatie, over de grote armoede, die maakte dat kinderen van zeven jaar soms wel dertien uur per dag werkten, dat werkgevers de armoede gebruikten om werknemers nog meer uit te buiten door ’s avonds één boterham met spek klaar te leggen voor degene die ’s morgens het eerst kwam, en dat in een stad als bijvoorbeeld Leiden ongeveer de helft van de bevolking aangewezen was op de bedeling. Een en ander legde een grote druk op de kerkelijke diaconieën; het plan van de drie dominees voor kolonisatie in Suriname met een groep van 200 gezinnen zou deze druk dus aanzienlijk verminderen. Het oriënterende bezoek aan Suriname door ds. Betting leidde tot een negatief advies, dat echter door ds. Van den Brandhof genegeerd werd.

Voorts werd door de heer De Jong een aantal anecdotes en citaten verteld uit de notities van de gouvernementsarts dr. Tydeman, die bij het uitbreken van de tyfusepidemie de zieke kolonisten te hulp schoot en in zijn notities een aantal personen beschrijft met hun ziektegeschiedenis. Bij het behandelen van de zieken experimenteerde dr. Tydeman bij gebrek aan beter met zeer giftige stoffen, zoals bijvoorbeeld kwikverbindingen en arsenicum, bij wijze van antibioticum.

Uit nieuwe gegevens, verduidelijkt met een grafiekje, blijkt dat de aankomst van de kolonisten samenviel met het laatste deel van de regentijd, gevolgd door de ergste droogteperiode sinds mensenheugenis; ook waren er erg veel ratten.

Tenslotte maakt de heer De Jong duidelijk dat de teleurgestelde en ontevreden kolonisten niet van hun contract met ds. Van den Brandhof af konden; bovendien duurde de crisis in Nederland voort, wat zelfs tot een aardappeloproer leidde.

(Opmerking: De Jong heeft in het tijdschrift Oud Rhenen van de Historische Vereniging Oudheidkamer Rhenen en omstreken nog een artikel over zijn lezing geplaatst.)

Hierna was het woord aan prof. R. de Vries, die wat aanvullende informatie gaf op de in 2004 door hem gehouden lezing over zijn onderzoek naar de aanwezigheid van antistoffen in het bloed van afstammelingen van overlevenden, vergeleken met dat van een controlegroep, en met name over het geplande bloedonderzoek, waarvoor hij gegadigden zoekt die destijds in Suriname niet aan het onderzoek hebben meegewerkt.

Prof. De Vries zei – indien mogelijk – ook graag onderzoek te willen doen op de onlangs in Saramacca gevonden beenderen. Uit de zaal kwam de opmerking, dat de aan tyfus overleden kolonisten in verband met de regentijd destijds niet op Voorzorg begraven konden worden (het water stond zelfs onder de huizen), maar naar Groningen moesten; beenderen van aan tyfus overledenen zullen dus op Voorzorg niet aangetroffen worden. Dr. De Jong las hierop uit de notities van dr. Tydeman een citaat voor dat dit bevestigt, over ds. Van den Brandhof, die bij zijn huis pijprokend het ten grave dragen van overleden kolonisten gadeslaat.

Intussen waren in de eetzaal de tafels gedekt voor een warme maaltijd. Het was gezellig met elkaar aan tafel te zitten en te eten, maar hier en daar waren geluiden van teleurstelling te horen dat de maaltijd niet bestond uit Surinaamse gerechten, maar uit soep, macaroni met tomaten-vleessaus en salade. Een en ander had te maken met het totaal-concept van het Stayokay Hotel: zalen plus catering. Gepoogd zal worden in de toekomst afspraken te maken over eigen Surinaamse catering.

Na de maaltijd was er tijd om in de verschillende zalen van het Stayokay Hotel verder te gaan met het hernieuwen van oude contacten. Toen alle aanwezigen zich buiten verzamelden voor een groepsfoto had het aanvankelijk sombere weer intussen plaats gemaakt voor een voorzichtig zonnetje. Het viel nog niet mee om meer dan 150 personen zodanig te groeperen dat iedereen op de foto kwam, en er werden dan ook vele foto’s gemaakt. Veel mensen bleven hierna buiten zitten; anderen gingen naar binnen om te dansen op surinaamse muziek (b.v. Trafassi) verzorgd door Oom Edwin of iets te drinken aan de bar. Het dansen werd na enige tijd onderbroken voor het houden van een loterij, waarbij natuurlijk weer van alles te winnen was, variërend van zelfgemaakte orgeade en keksi door de tantes Truus, Lorette en Emy (zo te horen de meest favoriete prijzen) tot handdoeken of een luchtbed. Hierna werd het feest voortgezet tot ver na de beoogde eindtijd van 17.00 uur, een teken dat het heel gezellig was. Ook nu werden er weer vele adressen uitgewisseld en werd er na een zeer geslaagde dag afscheid genomen met de hoop en de afspraak elkaar volgende keer opnieuw te treffen.

Boekje 160 jaar Boerenkolonisatie

In verband met de 160 jaar Boerenkolonisatie is een boekje uitgebracht door de Stichting BKM. Dit boekje was op 5 juni verkrijgbaar. Het boekje zal binnenkort ook op deze site te vinden zijn.

Verder waren ook speciale T-shirts te koop. Deze T-shirts kunnen worden nabesteld.

En natuurlijk ook de stambomen. Een ieder die nog geïnteresseerd is in één van bovengenoemde artikelen kunnen een email sturen naar de Orga.

Filmopnamen

De filmopnamen van MultiCulturele Televisie Nederland (www.mtnl.nl) worden op de lokale zenders uitgezonden. Op 5 juli wordt uitgezonden in Amsterdam via Salto A1, in Rotterdam TV Rijnmond op vrijdag 8 juli tussen 12.00 en 17.00 uur , zaterdag 9 juli zal het elk uur herhaald worden op ETV, dinsdag 12 juli is het item om 23.00 nog te zien via Rotterdam TV. In Utrecht wordt het op zondag 10 juli uitgezonden op RTV Utrecht en in Den Haag op donderdag 7 juli op TV West en zaterdag om 21.30 via Den Haag TV.

Radiouitzendingen

De uitzending van de Wereldomroep op 6 juli 2005 is niet meer te beluisteren op de website van de wereldomroep. Op 7, 9 en 11 december 2015 is het interview in drie delen heruitgezonden op Radio 5, Aan de tafel van 5 in het kader van de 40 jaar Onafhankelijkheid van Suriname.

Namens Stichting Boeroe Kon Makandra willen wij alle deelnemers en vrijwilligers nogmaals bedanken voor de zeer geslaagde reünie van 160 jaar boerenkolonistaie te Voorzorg Saramacca. Tan boeng en tot volgend jaar.